Je zult maar mantelzorger zijn…

Mijn blog gaat vandaag over de mantelzorger, omdat er in de gehele gezondheidszorg veel op hen wordt gesteund en er ook veel van hen wordt verwacht, wellicht te veel.

Maar wat is mantelzorg eigenlijk?

Volgens Mezzo:

Mantelzorgers zijn mensen die langdurig en onbetaald zorgen voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende persoon uit hun omgeving. Dit kan een partner, ouder of kind zijn, maar ook een ander familielid, vriend of kennis.

Tijdens mijn gesprekken heb ik erg veel te maken met de mantelzorger en ook ik moet in kaart brengen welke taken de mantelzorger op zich neemt. Wat ik de laatste jaren vooral zie is dat de mantelzorger omkomt in het zorgen voor, het is een zware taak die door verschillende mantelzorgers als te zwaar wordt bestempeld. Ik zie overbelasting, mantelzorgers die niet goed meer voor zichzelf zorgen, die slapeloze nachten hebben, die zelf niet meer goed functioneren in deze maatschappij. Ik zie ook dat ze zelf niet om hulp vragen, zelf hun grenzen niet aangeven en vaak ook hulp niet (durven) te accepteren.

Voor mij als hulpverlener is dat laatste het lastigste. Ik observeer dat het niet goed gaat en ik constateer dat alles wat ik aanbiedt rigoureus wordt afgeslagen.

Een paar maanden geleden had ik een mantelzorger aan de telefoon, zijn echtgenote is klant bij ons. Ik vroeg aan hem hoe het met hem ging en hij werd daar behoorlijk emotioneel van. Ik vroeg hem hoe zijn dag eruit zag en confronteerde hem dat ik tijd voor zichzelf miste. Wat doet u dan ter ontspanning, wanneer heeft u voor het laatst iets voor u zelf gedaan? Dhr was stil en gaf daarna aan dat het al heel lang geleden was dat was gebeurd. Voordat mijn vrouw zo van mij afhankelijk werd. Hij begon zijn verhaal, zijn vrouw ging geestelijk steeds meer achteruit, dementeren noemde de huisarts het. Hij kon haar niet meer alleen laten want ze liep zomaar weg, raakte heel erg in paniek en werd heel erg verdrietig als ze hem niet meer zag.

Hoe doet u dat dan met boodschappen doen? Gaat uw echtgenote dan mee, nee, dat kan ze niet meer aan. Ik geef haar dan wat rustgevends zodat ze slaapt en dan ga ik snel boodschappen doen. U geeft haar slaapmedicatie, vraag ik? Ja, ik weet dat het niet de bedoeling is, maar anders kan ik niet weg. Ik hoor de wanhoop in zijn stem. Hij begint heel hard te snikken aan de andere kant van de lijn. Tranen wellen op in mijn ogen, emotionele mannen vind ik op de een of andere manier altijd wat moeilijker, zeker in dit soort situaties.

Is er iemand waar u uw verhaal bij kwijt kunt, nee kind, zegt meneer, dat is ook nergens voor nodig. Ik hoor hoe hij zich bijna wanhopig probeerde herpakken. Is er een casemanager bij u en uw vrouw betrokken? Nee, dat hoeft ook niet, ik kan het allemaal zelf. Vind u het goed als ik een en ander voor u in werking zet? Nee hoor, maak je maar geen zorgen, we redden ons wel. Ik maak mij wel degelijk zorgen meneer en ik kan mij voorstellen dat u de bemoeienis allemaal niet wilt, maar wellicht komt u na een eerst gesprek tot een andere conclusie. Zij zijn er om u en uw vrouw te helpen, ook met regelzaken, zodat u niet het wiel opnieuw uit hoeft te vinden. Ik wil het niet, dhr klinkt echt boos nu. Oké …. ik laat het erbij, ik opper nog dat de huisarts er natuurlijk ook is voor dhr, mocht het toch nodig zijn.

Vandaag belde ik dhr wederom. Ik had vernomen dat het thuis was geëscaleerd en mw nu (tijdelijk) is opgenomen in een verpleeghuis, de huisarts heeft ingegrepen. Had ik jou een paar maanden terug ook aan de telefoon zei dhr bijna direct. Ja, meneer dat klopt. Ik heb nog vaak aan het gesprek teruggedacht en ik moet je echt mijn excuses aanbieden, Desiree. Ik ben zo naar tegen je geweest, dat had ik niet moeten doen. Alle begrip daarvoor meneer. En het erge is, je had gelijk. Ik had het zelf niet in de gaten, maar jij zag het meteen dat het niet goed ging. Niet met mij en daardoor ook niet met mijn echtgenote. Dhr breekt en ik hoor hakkelend, ik moet altijd zo huilen als ik jou aan de telefoon heb, sorry hoor.

Hoe is uw dagindeling nu, vraag ik. Ik slaap tegenwoordig weer uit, dan ontbijt ik en ga ik naar mijn echtgenote en avonds kom ik terug, als ze heeft gegeten en ik haar op bed heb gelegd. En wanneer eet u dan, oh daarna, gewoon een boterhammetje, want zin om te koken heb ik dan niet meer natuurlijk. Mag ik vragen waarom u zelf uw echtgenote naar bed brengt? Anders moet ze zolang wachten en de zusters zijn zo druk he. Ja, ik weet het, het is natuurlijk helemaal niet goed voor mij want ik til haar en van de week is ze bij mij gevallen en nu heeft ze en flinke buil op haar hoofd en reageert ze minder goed. Morgen moet ze naar het ziekenhuis voor een scan en ja de zusters hebben ook al gezegd dat ik het niet meer moet doen, maar ik vind het zo moeilijk om haar zo achter te laten he, hij snikt hard in mijn oor. Ik wil gewoon zo graag dat ze weer thuis komt, ik vind het onmenselijk dat we nu uit elkaar gehaald zijn. Het hoort niet, snap je dat? Wat heeft u nodig dat het voor u minder moeilijk is om eerder bij uw vrouw weg te gaan? Een afspraak denk ik, dat ik ook echt weg moet. Een afspraak met u zelf, zodat u beter voor u zelf gaat zorgen en iedere avond weer voor u zelf gaat koken, zou dat iets zijn? Of bij uw kinderen mee eten? Hoe staan zij hierin? Die ga ik hier toch niet mee lastig vallen, die hebben hun eigen problemen. Lastig vallen, herhaal ik. Ik zou het erg vinden als ik uw dochter zou zijn, dat u het zo moeilijk heeft en ik nergens van af weet. Ik weet niet of ze het als lastig vallen zouden interpreteren.

Ik snap wel dat u het moeilijk zou kunnen vinden om dit bespreekbaar te maken, maar ik denk dat als u het vaker deelt, het steeds makkelijker wordt. En uw kinderen zijn wellicht wel bereid om u te helpen, maar nu geeft u ze daar ook geen kans toe en dat maakt het wel lastiger. Daar zeg je mij wat, Desiree, zo heb ik het nog niet bekeken. Ik ben altijd zo gewend om alles alleen op te lossen en hulp vragen dat doe ik niet. Ik merk dat u nu uw eigen invulling maakt wat betreft uw kinderen en hou mij ten goede, misschien is dat wel de juiste, maar misschien ook wel niet en dan zou het buitengewoon jammer zijn dat u zo handelt. Wie van uw kinderen is voor u het meest toegankelijk? Mijn dochter, vraag eens of ze langskomt en vertel haar eens open en eerlijk wat er nu echt aan de hand is en wat het met u doet en wat u eigenlijk nodig heeft van haar. En na uw dochter, ook dit met de anderen bespreken he, zodat ze de kans krijgen om erbij betrokken te worden.  Ik weet dat ik het moet doen, maar ik vind het wel lastig hoor, Desiree.

Oh en dan nog wat, u vertelde zojuist dat u pijn heeft aan uw knie en u ook last heeft met lopen, bent u daarmee al bij de huisarts geweest? Het is even stil. Nee, ik moet dat zeker gaan doen he. Ja, lijkt mij wel. Weet u, nu is uw echtgenote opgenomen en weet dat ze goede zorgen krijgt. Stel voor, het zit niet goed met uw knie, dan is er nu wel de gelegenheid om daar actie op te ondernemen. Als uw echtgenote misschien weer naar huis komt dan weet ik zeker dat u sowieso niets meer aan uw knie zal laten doen. Hij lacht, je kent mij te goed, Desiree. Ik zou inderdaad dan niets meer doen. Ik beloof je dat ik morgen echt een afspraak maak en er serieus na ga laten kijken. Dat wilde ik horen en, voeg ik eraan toe…als u dan toch bij de huisarts bent, vertel hem dan ook meteen hoe het echt met u gaat…

Ik sluit het gesprek af en verbreek de verbinding, fijn dat er hulp is en voor beide denk ik beter dat mw nu is opgenomen, al is alleen zijn voor beide een hard gelach.

Nu gebruikte deze mantelzorger extra slaapmedicatie om zijn echtgenote alleen te kunnen laten, ik kom ook wel eens in situaties terecht waar de mantelzorger de zorgbehoevende vast heeft gelegd aan bed met bv de hondenketting of dat het lontje zo kort wordt dat er sprake is van huiselijk geweld. Niet met kwade opzet, maar uit onmacht. Ik zie ook steeds vaker dat mantelzorgers hun handen ervan aftrekken omdat ze echt op zijn of zelf opgenomen worden en de partner dan via een spoedopname ergens geplaatst wordt. Of kinderen die hun ouders volgen in huis door middel van camera’s overal opgehangen in het huis. Ze hoeven daardoor minder vaak langs te komen en ook minder de angst te hebben dat er iets niet goed gaat. Maar waar blijft de privacy in deze. Ik kom camera’s tegen in toiletten en badkamers, enerzijds begrijpelijk, maar ergens ook volkomen ongepast. (wat als je als visite niets vermoedend gebruikt maakt van het toilet). Ik hoor de angsten aan van kinderen en kennissen dat ze vrezen voor de dag hun ouder of goede vriend te vinden.

Het erge is dat ik het snap.. ik snap de onmacht, ik snap dat het je zo kan grijpen dat je iemand letterlijk iets aan doet. Het is helemaal niet goed te praten, nooit niet, maar ik begrijp het wel. En de druk is zwaar, de druk die wij, de hulpverleners mede opleggen. Want zonder de mantelzorger kan degene niet meer thuis blijven wonen, iets wat we iedereen toch gunnen…

Liefs, Desiree