Dit kan jou ook overkomen…

Het kan jou ook overkomen, ik heb het nu vaak genoeg gezien. Meestal verwacht je het niet als je zomaar iemand ziet, aanspreekt op straat, je collega of die aardige winkelier.

Maar ik durf te zeggen dat het niet lijkt wat het is. Ik durf te zeggen dat ook ik mij wel eens heb vergist. Maar ik weet inmiddels de signalen, ik weet ook dat er veel schaamte bij komt kijken en ik weet ook dat er bijna altijd wel iets aan ten grondslag ligt.

Ik heb het over verzamelwoede. Volgens wikipedia is het:

Verzamelstoornis of hoarding is een psychiatrische aandoening die volgens de DSM-5 behoort tot het obsessieve-compulsievespectrum. Er is sprake van persisterende moeilijkheden met het weggooien van bezittingen. De woning van een dwangmatige verzamelaar of ‘hoarder’ kan zo overvol raken, dat er geen ruimte voor normale bewoning overblijft. Verzamelstoornis wordt geassocieerd met verschillende gezondheidsrisico’s, slecht functioneren, economische lasten en nadelige gevolgen voor familie en vrienden.

Ik kom wekelijks in dergelijke situaties. En ieder heeft zijn eigen verhaal. Zie je het aan iemand, nee, vaak niet direct. Vaak wordt er gedacht dat deze mensen echte viezeriken zijn, dat je het zo kunt zien. Ik weet wel beter. Ook wordt er vaak gezegd dat dit altijd een bepaalde categorie mensen betreft, maar ook dat is niet waar. Ik zie in het alle lagen van de bevolking terug komen. En hoe triest ook, ik zie ook dat er vaak geen hulp wordt gezocht, door schaamte. En juist die schaamte zorgt ervoor dat dergelijke situaties gaan escaleren.

En dat is zo jammer he, het brengt namelijk ook heel erg veel verdriet, onmacht en onzekerheid met zich mee. Onbegrip vanuit je naasten is net zoiets als een harde veroordeling van de maatschappij. Men kruipt terug in hun schulp en de situatie achter de voordeur verergert nog verder.

Vaak is het inzicht er wel dat er iets moet veranderen, maar de kracht om dat zelfstandig op te pakken ontbreekt. De angst ook dat men met een container voor de deur het hele huis in 1 keer leeg trekt is ook een bekende. Zijn er vaak ongedierte in dergelijke situaties? Ja, vaak wel, al kun je die niet altijd direct zien. Is het er altijd heel vies. Nee dat hoeft zeker niet.

Er zijn zoveel vormen. Mensen die koopziek zijn en hun hele huis vol nieuwe spullen staat, veelal in dozen. Dus niet 1 pan, maar tien dezelfde pannen. Niet 1 vaas, maar 20 dezelfde, soms wel in andere kleuren, maar gegroepeerd en keurig  opgestapeld. Mensen die hun spullen wel hebben uitgezocht en in dozen of kratten hebben opgeslagen. Zo erg dat hele kamers vol staan, van grond tot aan plafond waar je geen stap meer naar binnen kunt zetten. Maar ook stapels kranten, post wat niet meer open wordt gemaakt, rekeningen die niet betaald worden, bij deze groep is er nog meer aan de hand en is er vaak ook sprake van schulden.

Maar dat hoeft dus niet. Want velen hebben een gewone baan en betalen hun vaste lasten zonder problemen. Maar wat vaak wel overeenkomt is dat ze nauwelijks bewegingsruimte in hun huis hebben, gordijnen dicht blijven, geen frisse lucht doordat de ramen niet meer open kunnen. Huisdieren zijn met enige regelmaat ook in beeld. Vaak worden die extreem goed verzorgt, maar helaas komt het nog te vaak voor dat die zorg ook niet meer gedragen kan worden. Met alle trieste consequenties van dien.

Wat ik het meeste terug hoor, als ik vraag hoe dit zo is gekomen is dat controle hebben een belangrijk onderdeel is. En nu hoor ik je al denken, controle, dan zou dat huis spik en span moeten zijn. Maar nee, controle hebben om dingen te kopen, zelf dergelijke beslissingen kunnen en mogen nemen is wat mensen drijft. En natuurlijk is het besef er dan wel dat het anders zou moeten, maar als je huis eenmaal vol staat, is het heel lastig om ergens te beginnen en waar laat je het dan allemaal….

Kortom dit zijn complexe situaties waar enorm in geïnvesteerd moet worden om de situatie weer leefbaar te krijgen. Want naast het huis opruimen, afstand nemen van dingen en uiteindelijk het huis weer schoon te maken, dient er ook intensieve begeleiding opgestart te worden en als alles op orde is, de nodige nazorg om niet terug te vallen in het oude gedrag.

Laatst werd mij gevraagd hoe kan dat toch dat er een toename blijkt te zijn van deze situaties. Hulp zoeken is voor deze mensen lastig, als ze nee krijgen, duurt het vaak weer heel lang voordat ze opnieuw deze stap durven en kunnen zetten om hulp te vragen. En nee zeggen, gebeurt tegenwoordig te vaak, zeker als je niet precies aangeeft waar het probleem zit en er geen dieper gesprek is dan dat.

Een paar weken terug kwam ik wederom in dergelijke situatie terecht, het was al een heel gedoe om überhaupt een afspraak te maken, maar na heel wat onderhandelingen mocht ik op huisbezoek komen. De eerste stappen de gang in ging op zich erg goed, de klant had aangegeven dat ik een polsstok nodig had om binnen te komen. In al mijn eerlijkheid zei ik dat ik de gang prima vond zoals die nu is. De klant keerde zich om, glimlachte even en zei, ik denk dat je zo wel zult schrikken. Ik schrik niet zo snel hoor, antwoordde ik.

In de woonkamer staan heel veel spullen, niet tot aan het plafond, maar wel echt overal stapels spullen. De eetkamertafel, daar heeft in jaren al niemand meer aan kunnen eten, hij staat vol en is volgebouwd, eromheen lopen in de toch vrij grote kamer is niet mogelijk. Tot aan mijn middel en wat hoger staan de spullen. De kasten kan ik nog zien staan en ik moet zeggen, deze klant heeft een mooie style. Jammer dat het zo vol staat. De zitkamer is deels toegankelijk. Bij  het raam zijn de stapels tot aan de vensterbank, hoe verder er vanaf, hoe hoger het gestapeld is. En op zich best mooie en leuke spulletjes, maar ze komen niet tot hun recht en er zijn veel dezelfde dingen.

Ik bedank dat ik, ondanks dat het zo moeilijk is om iemand toe te laten, dat ik mag langskomen. En bijna direct schiet de klant vol. En nee, als ik deze klant tegenkom op straat had ik dit niet kunnen bedenken. Mag ik weten wat maakt nou dat u in deze situatie terecht ben gekomen. Ik krijg een emotioneel verhaal over de familie, het minderwaardigheidsgevoel en het niet zelf mogen beslissen, ook op latere leeftijd nog, omdat er altijd geoordeeld en veroordeeld werd. Dit is mijn huis en ik bepaal wat er in komt, waar het staat en hoe lang het er staat. Ik word bijna vijandig aangekeken nu, ogen vol tranen. Dit is zeker uw huis en ja, u bent de baas, hier, maar ook over uw eigen leven. U hoeft niet te luisteren naar anderen he, u hoeft niet te schikken naar een oordeel van een ander. Als u zo fijn leeft, wie ben ik dan om te zeggen dat het niet goed voor u is en dat het anders moet. Echter, u zegt dat u zich schaamt voor uw huis, u zegt dat u niet graag thuis bent en u zegt eigenlijk heb ik er last van. En die signalen wil ik ook graag met u bespreken.

Ik gun u namelijk een heel fijn huis, een plek waar u graag bent, waar u zich veilig voelt, waar u de baas bent, maar waar u ook vrienden kunt ontvangen en waar u trots op kunt zijn. En ik zie dat dit een schitterend huis is, dat u het zo mooi heeft ingericht maar dat je er niet zoveel van kunt zien, door de spullen die nu in de weg staan.

Mag ik met u een rondje lopen door uw huis, kunt u mij vertellen waar u wat doet en waarom. En wat voor u de ideale situatie zou zijn. Ik krijg een rondleiding, de slaapkamer staat vol, het liefste zou de klant dit opgeruimd zien, want fijn slapen is het niet tussen al die troep. De keuken staat ook vol, koken wordt er niet meer gedaan, want waarom doe je dat voor jou alleen. En ik kom er ook niet bij. Stel nou voor he, begin ik. Uw huis is helemaal opgeruimd, ziet er fantastisch uit en straalt u uit zoals u op uw mooist bent. Er vragen vrienden of ze mogen komen eten, wat zou u dan doen. Natuurlijk ja zeggen en de lekkerste dingen voor ze bereiden. Ik mis dat zo erg he. Op ieder plek in huis komen dergelijke gesprekken op gang, dat er een oude vriend zo graag wil komen logeren en er al jaren smoesjes worden verzonnen.

Ik dring aan op begeleiding bij het opruimen, denk er over na, denk na wat u eigenlijk, diep in uw hart zou willen en weet dat dat altijd te realiseren is, als u ervoor vecht. Makkelijk zal het niet worden, maar ik heb er vertrouwen in dat u het kunt. Ik neem afscheid en loop terug naar mijn wagen. Dit is werkelijk een fantastische buurt om te wonen, het huis is geweldig en hoe jammer is het dan dat je daar niet van kunt genieten doordat je je hele leven al zo wordt geleefd door anderen.

Er zijn nu heel wat tranen gevloeid en dat zullen er nog veel meer worden. Maar zeg nu zelf, dat is een fijne woonomgeving toch ook gewoon waard. Je zult door de pijn heen moeten om het een plek te geven en met een goede begeleider en lieve mensen om je heen, is dat binnen handbereik. Ik hoop zo dat de klant mijn adviezen ter harte neemt en dat dit werkelijk de eerste stap is geweest in de goede richting. De richting die je iedereen gunt, een schoon en leefbaar huis, waarvan je volop kunt genieten en waar je mag zijn wie je werkelijk bent. Dat mooie mens in jou mag echt naar buiten treden om te stralen. Ook al ben je nu al in de zeventig, het is niet te laat…

Liefs Desiree